Ambalaj atıkları

Ambalaj atıkları, üretim artıkları hariç, özellikle ürünlerin sunumu için kullanılan ve ürünlerin kullanımından sonra oluşan atıkları kapsamaktadır. Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği, 27.12.2017 tarihli ve 30283 sayılı Resmi Gazete’de yürürlüğe girmiştir

Bu kapsamda, ambalaj atıkları diğer atıklardan ayrı toplanıp geri dönüştürülmeye başlanmıştır. Ambalaj atıkları, ayırma tesislerinde toplanarak malzemelerine göre ayrılmaktadır.

Ambalaj atık miktarı ve geri kazanım oranları

2018 yılında bertarafı AAK Yönetmeliği kapsamında gerçekleştirilen ambalajlar incelendiğinde, toplamda 3.893 bin ton ambalaj atığı piyasa sürülmüş, bu ambalajların %61’i geri kazanılmıştır.

Piyasaya sürülen ambalaj atıklarının malzemeleri içerisinde en büyük oranı kağıt/karton atıkları oluşturmakta ve onu sırasıyla plastik ve cam atıkları takip etmektedir. Bununla birlikte, 2018 yılında geri kazanım oranı en yüksek olan ambalaj atığı da kağıt/karton atıklar olmuştur

Ambalaj atıklarının geri kazanım oranları (%, 2018) 2018 yılında ambalaj atıkları içerisinde en yüksek geri kazanım kağıt/karton atıkları için olurken, cam atıkların geri kazanımı en düşük seviyede gerçekleşmiştir.

Kağıt/karton %93,4

Metal %68,3

Kompozit %64,2

Plastik %62,6

Ahşap %31,2

Cam %27,3

Ambalaj atığı işleme tesisleri sayısı

Yönetmeliğe göre, ambalaj atığı toplamaayırma ve geri dönüşüm tesislerinin lisans almaları gerekmektedir. 2018 yılı itibariyle toplam toplama ayırma tesislerinin sayısı 731, geri dönüşüm tesisi sayısı ise 1.128 seviyesine ulaşmıştır.

Yönetmeliğe göre, ambalaj atıkları belediyeler tarafından veya belediyeler adına toplanmaktadır. Ambalaj atıklarını diğer atıklardan ayırarak biriktiren, toplayan ve taşınmasını sağlayan belediyeler, bu süreçlerin planlamasını hazırlayarak Bakanlığa sunmaktadır. Ambalaj atığı yönetim planı onaylı belediye sayısı 2008 yılında 45 seviyesindeyken 2018 itibariyle bu sayı 478’e ulaşmıştır.

Tehlikeli atıklar

İmalat sanayi işyerleri, termik santraller, organize sanayi bölgeleri, maden işletmeleri ve sağlık kuruluşları 2018 yılında 15,1 milyon tonu tehlikeli olmak üzere 66,8 milyon ton atık oluşturdu.

Canlılar ve çevre için tehlike oluşturabilecek kanserojen, yakıcı, yanıcı, patlayıcı, tahriş edici ve zararlı atıklara tehlikeli atık denilmektedir. Kullanım süresi geçen veya standart dışı ürünler, kontamine olmuş/kirlenmiş, niteliği bozulmuş, dökülmüş veya yanlış kullanıma maruz kalmış maddeler, endüstriyel kalıntılar, yüzey işlemleri kalıntıları, değerini kaybetmiş cisimler tehlikeli atıklara örnektir.

• Biyolojik kökenli organik atıklar
• Enfekte atıklar (tehlikeli madde ile kontamine olmuş ambalajlar, boya kutuları, kimyasal kaplar, bez ve eldiven, yağ teneke ve varilleri gibi)
• İnorganik atıklar (asit ve baz, siyanür içeren atıklar, asbest kalıntılar gibi)
• Madeni yağ atıkları
• Kimyasal kökenli organik atıklar (kirlenmiş klorlu solventler, boya ve reçine atıkları, vernik kalıntıları, biosid ve pestisitler, eski piller ve aküler, civalı ve floresan ampuller, kartuş ve tonerler gibi)
• Motor, makine, mineral ve benzeri atık yağlar (yağlı araç parçaları, metallerin mekanik olarak işlenmesi esnasında oluşan ve yağ bulaşmış metal talaşları, metalik çamurlar gibi )

Kaynak:
PwC Türkiye/ Biyokütle ve Biyoenerji Sektörlerine Genel Bakış
TC. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TÜİK